نقد تطبیقی- تحلیلی چهار شرح عرفانی دیوان حافظ با تکیه بر غزل آب‌حیات

Authors

Abstract:

سیر شرح­نویسی بر دیوان­حافظ، از همان سال­های پس از وفات وی آغاز­ شد و شارحان ­با هدف­ گشودن قفل صندوقچة پر رمز و راز دیوان ­خواجةشیراز، کوشیدند تا بهره­مندی همگان را از این ­گنجینة عظیم و بی­بدیل فرهنگی، سهل و میسّر سازند. این تلاش­ها، نه فقط در ایران­ که در خارج از این مرزها، آن هم از لحاظ تعداد به مراتب بیشتر صورت پذیرفت. ختمی لاهوری، خویشگی­قصوری و اکبرآبادی از شبه­قارّة هند و باقریان‌موحّد در داخل کشور، جزو خیل عظیم این­ شارحان ­بوده­اند که­ در این پژوهش، به طور نمونه و با روشی توصیفی، به نقد تطبیقی- تحلیلی شروح آنها بر غزل آب­حیات حافظ پرداخته­­ شد. نتایج حاصل نشان می­دهد که چهارشارح، بدون در نظرگرفتن زیبایی­های ادبی و با دیدگاه ­عرفانی ­محض، این غزل را مورد واکاوی قرار داده­اند. در این میان، جنبة عرفانی شرح ختمی با این که نسبت به سه شرح دیگر از قدمت بیشتری برخوردار است، قویتر بوده و به تعابیر اصطلاحی بزرگان صوفیّه نزدیک­تر است و اکبرآبادی و باقریان‌موحّد، کاری جز بازگویی تعابیر دیگران انجام نداده ­اند. 

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تأثیر ادبیات سلطانی بر توصیفات معشوق در غزل سبک عراقی ( با تکیه بر غزل حافظ)

موضع این پژوهش، تأثیر ادبیات سلطانی بر ساز و کار معشوق است در غزل سبک عراقی، با تکیه بر غزل حافظ. گفتار و رفتار شاهان، الگوی رفتاری انبوهی از مردم در طول روزگاران بوده است. در سبک عراقی، با کاهش مقبولیت شاهان در نظر مردم، شاعران، معشوق زمینی خویش را بر جای او قرار دادند و برای آن که شکوهی ستودنی برای او رقم زنند، در دنیای خیال خویش، به کمک ستایش‌های شاهوار، او را تعالی بخشیدند و از او وجودی آرم...

full text

تاویل پذیری عرفانی دیوان حافظ

از میان دیوان های شعر  فارسی، دیوان حافظ در ایجاد ارتباط با خوانندگان مختلف، با امحتقادات متفاوت وعواطف گوناگون، جایگاه ممتازی دارد. این که عوام وخواص،کم سواد و پرسواد، با اندیشه های متنو ع وگاه متضاد، غزل های حافظ رامی خوانند وهرکدام از آنان، به فراخورفهم وعواطف خود، از آن بهره می برند؟ نشانه آن است که اشعار حافظ استعداد تاویل پذیری و قابلیت انطباق با افکار ومحقاید مختلف را دارد ودیوان اورا می...

full text

گذر از ممدوح به معشوق مجازی و حقیقی در غزل عاشقانه (با تکیه بر غزل حافظ)

         این پژوهش به توصیف و تحلیل روند جایگزینی بت­واره­های برساختة آدمی از خدا به سلطان و از سلطان به معشوق می­پردازد و نمونه­های آن را در غزل عاشقانه نشان می­دهد. انسان درپی یافتن گمشدة خویش، در متعالی­ترین شکلِ آن، به خداوند چشم داشته است. از آنجا که درک ذات خداوند برایش میسر نبوده، به جلوه­های وی در هستی، روی آورده و نظر بر بُت، ممدوح و معشوق دوخته است. شاعران و نویسندگان در مسیر تاریخ ادبی...

full text

تأثیر ادبیات سلطانی بر توصیفات معشوق در غزل سبک عراقی ( با تکیه بر غزل حافظ)

موضع این پژوهش، تأثیر ادبیات سلطانی بر ساز و کار معشوق است در غزل سبک عراقی، با تکیه بر غزل حافظ. گفتار و رفتار شاهان، الگوی رفتاری انبوهی از مردم در طول روزگاران بوده است. در سبک عراقی، با کاهش مقبولیت شاهان در نظر مردم، شاعران، معشوق زمینی خویش را بر جای او قرار دادند و برای آن که شکوهی ستودنی برای او رقم زنند، در دنیای خیال خویش، به کمک ستایش های شاهوار، او را تعالی بخشیدند و از او وجودی آرم...

full text

برداشت‌های عرفانی راجی از دیوان حافظ

رابطه­ی ادبیّات فارسی و ادبیّات ترکی  به دلیل خویشاوندی سببی که میان آنها پیش آمده است، رابطه­ای نسبتاً دیر پاست. که طیّ قرون متمادی ضمن بهره­مندی از آبشخور غنی آموزه‌های دینی همواره در تعامل با هم بوده­اند. به یمن همین داد و ستد مبارک تعداد زیادی از شعرای نغزگوی هردو زبان به طبع‌آزمایی پرداخته­اند. از این میان میرزا ابوالحسن راجی تبریزی، شاعر قرن سیزدهم هجری قمری، که بی­تردید یکی از شعرای بزرگ ذول...

full text

شرح نولکشور بر دیوان حافظ ودریافت های هرمنوتیکی شارحان آن

یکی از تفسیر هایی که در شبه قاره بر دیوان حافظ نوشته شده، شرح چاپ سنگی"نولکشور" است، که توسط منشی نولکشور درسال (1289ق)فراهم آمده است. این شرح، گزیده ای از تاویل و تفسیر چند تن ازشارحان هندی می باشد که در حاشیه ی صفحات دیوان نوشته شده است. این شارحان مطابق ذوق و افق معرفتی خود، غزل ها را با تعابیر عرفانی تأویل کرده اند و شش غزل را  درارتباط با نعت پیامبر اکرم (ص) دانسته اند. در این نوشتار سعی ش...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 9  issue 33

pages  157- 172

publication date 2017-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023